یک مکانیسم فراگیر برنامه ریزی گردشگری، برنامه ریزی استراتژیک است. برنامه ریزی استراتژیک گردشگری فرایندی است که هدفش بهینه سازی مزایای گردشگری به گونه ای است که نتیجه اش توازن میان کیفیت و کمیت عرضه با مقدار صحیحی از تقاضا، بدون ناسازگاری با توسعه اجتماعی، اقتصادی، محیطی و پایداری است. فرآیند برنامه ریزی استراتژیک اینگونه است که یک مقصد بایستی با روندهای جدید، بازارهای در حال تغییر و محیط بازار رقابتی منطبق باشد.

مدیریت گردشگری پایدار که به عنوان جنبه ای مهم از برنامه ریزی گردشگری شناخته می شود، درحال حاضر مورد توجه فراوانی قرار می گیرد. بطور خلاصه برنامه ریزی گردشگری لازمه پایداری آینده بوده و بایستی از منابع که گردشگری وابسته به آنان است حفاظت کرده و کیفیت زندگی اکثریت افراد مقیم را افزایش دهد.

یک برنامه گردشگری خوب مزایای فراوانی را برای یک مقصد بدنبال دارد که از آن جمله می توان به این موارد اشاره کرد:

1. یک رابطه نزدیک میان سیاست و برنامه ریزی وجود دارد. برنامه ریزی گردشگری موجب تقویت فضای سیاست گردشگری می شود.
2. برنامه ریزی گردشگری یک تلاش سازمان دهی شده از تفکر منطقی است، که بر اهداف اخذ شده از محل متمرکز است.
3. برنامه ریزی گردشگری متشکل از گام های متفاوتی است که از سیاهه برداری محصول محیط درجهت تشکیل برنامه کاری آغاز می شود.
4. برنامه ریزی گردشگری موجب ایجاد توازن میان اهداف اقتصادی با نیاز حفظ محیط و بهبود کیفیت زندگی مردم محلی می شود.
5. برنامه ریزی استراتژیک گردشگری بر کیفیت، بهره وری و اثربخشی تمام فرآیند می شود.

تعریف برنامه ریزی استراتژیک گردشگری:

ممکن است تمرکز یک برنامه استراتژیک بر ظرفیت محل باشد و تمرکز دیگری بر ایجاد عرضه مناسب باشد. برنامه ریزی استراتژیک در صنعت گردشگری معمولا یک ابزار مدیریتی، برنامه ریزی، سیاسی در جهت کمک به ذات گردشگری درجهت سازماندهی اهداف آن است و در حالی که تمرکز خود را بر منابع دردسترس برای کسب بیشترین منابع قرار داده است. امروزه بسیاری از برنامه های استراتژیک گردشگری شامل گلم های متعددی می شوند: توسعه یک چشم انداز در قالب یک جمله، بیانیه ماموریت که به تشریح چشم انداز می پردازد، و سپس اهداف کیفی و کمی، استراتژی ها و تاکتیک ها. برخی از سازمانها همچنین به ایجاد تحلیل های موقعیتی و رقابتی می پردازند. در اوایل این امر باید به تشکیل گروهی از افراد علاقه مند پرداخت.

نگارش چشم انداز اولین گام از برنامه ریزی استراتژیک است. این جمله شامل ایده آل ها و آرمان های تمامی ذینفعان مقصد می شود. برنامه ریزان در این مرحله باید اطلاعات جامعی از آن محل داشته باشند. راه های مختلفی برای این امر وجود دارد که از آن جمله می توان به طوفان مغزی اشاره داشت، و تکنیک دیگر گروه های کانون است که عقاید مختلف برای شکل دادن به چشم انداز در آن دسته بندی می شوند.

بیانیه ماموریت گام اساسی دوم است که با حمایت از چشم انداز، راه های تکمیل آن را بررسی نماید. بیانیه ماموریت چگونگی رسیدن به آن را مشخص می سازد. اهداف عینی نیروی محرک آنچه که برنامه قصد رسیدن به آن را دارد، می باشد. یک پروژه می تواند دارای اهداف کوتاه مدت (1ساله)، میان مدیت (2 تا 4 ساله) و یا بلند مدت (4 و بیش از آن) باشد. بهتر است که این اهداف قابل سنجش باشند. اهداف عینی گام های واقعی و عملی هستند که به تعریف دستاوردهای مورد انتظار پروژه می پردازند.

استراتژی ها اشاره بر اعمال و فعالیت هایی دارند که لازمه دستیابی اهداف عینی موجود در برنامه هستند. بعد استراتژی های تاکتیک ها قرار دارند. در فرایند برنامه ریزی گردشگری یک تاکتیک یک فعالیت کوتاه مدت اجرا شده برای دستیابی سریع به اهداف است. در واقع راه ها و ابزاری هستند برای تضمین اهدافی که توسط استراتژی ها تعیین گردیده اند.

مثال برنامه ریزی:

در میان برنامه ریزی استراتژیک، میتوان از جدول قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدها استفاده نمود. در فاز تدوین اهداف، برنامه یک کشور باید دارای اهداف خاص، قابل سنجش، دست یافتنی، مرتبط و منعطف زمانی باشد. برای هر سازمان گردشگری ایجاد تصمیمات مشهود، فرایند برنامه ریزی باید بر اساس توجه به داده های معتبر هم برای بخش عرضه گردشگری و نیز بخش تقاضا که محیط داخلی و خارجی را دربر می گیرد باشد:

تحلیل داخلی:

تحلیل داخلی، عوامل مشخص کننده مقصد را مشخص می نمایند. گام های لازم برای تحلیل داخلی برنامه ریزی گردشگری عبارتند از:

الف: محیط طبیعی مقصد را تحلیل کنید.

ب: عوامل جمع شده را مورد تحلیل قرار دهید.

ج: یک تحقیق جامع از بازدید کننده انجام دهید.

د: بخش های صنعت محور را مورد بررسی قرار دهید.

تحلیل خارجی:

برای یک مقصد گردشگری، فهم اینکه چگونه در صنعت گردشگری بزرگتر از خود هماهنگ می شود و اینکه چگونه عوامل مختلف تمام سطوح می توانند در سطح محلی بر بازدید تاثیرگذار باشند، حیاتی است.

الف: جزئیات صنعت گردشگری بزرگتر را مورد بررسی قرار دهید.

ب: یک تحلیل رقابتی ارائه دهید.

اثر گردشگری پایدار بر برنامه ریزی:

امروزه بیشتر برنامه های استراتژیک گردشگری سیاستهای گردشگری پایدار را مد نظر قرار می گیرند. اگرچه منابع گردشگری پایدار اجزاء یک مقصد موفق هستند، معمولا مورد توجه برنامه ریزان قرار نمی گیرد. بطورخلاصه برنامه ریزی استراتژیک گردشگری شیوه ای ایده محور و عملی برای بهبود موقعیت یک مقصد درجهت پایداری بلندمدت می باشد. اجرای موفق استراتژی های توسعه مقصد خوب، منجر به تولید مشاغل جدید، مخارج بازدیدکننده بیشتر و درآمدهای مالیاتی میگردد.